Badanie słuchu u noworodka i niemowlaka – kiedy, gdzie i jak się wykonuje?

Prawidłowy rozwój dziecka w pierwszych miesiącach życia zależy od wielu czynników, a jednym z kluczowych elementów jest sprawność słuchu. Nawet niewielkie wady słuchu mogą wpłynąć na opóźniony rozwój mowy, trudności w komunikacji i zaburzenia społeczne. Dlatego przesiewowe badanie słuchu jest dziś standardową procedurą medyczną wykonywaną tuż po urodzeniu dziecka, jeszcze na oddziale noworodkowym.

Dowiedz się, kiedy i jak przeprowadza się badania słuchu u noworodków, co oznacza zły wynik, jakie są czynniki ryzyka wystąpienia niedosłuchu oraz co robić, gdy badanie słuchu u noworodka nie wyszło.

Na czym polega badanie słuchu u noworodków?

Badanie przesiewowe słuchu noworodków wykonywane jest u każdego dziecka urodzonego w szpitalu w Polsce. Celem jest wczesne wykrycie ewentualnych wad słuchu, które mogłyby wpłynąć na rozwój mowy i funkcjonowanie dziecka.

Zgodnie z programem powszechnych przesiewowych badań słuchu, stosuje się głównie metodę otoemisji akustycznej (OAE). Podczas badania do ucha dziecka wkładane są specjalne słuchawki, przez które dźwięk podawany jest do ucha wewnętrznego. Mikrofon mierzy odpowiedź ślimaka na dźwięk, a wynik pozwala ocenić, czy narząd słuchu działa prawidłowo.

Cała procedura trwa zaledwie kilka minut, jest całkowicie bezbolesna i całkowicie bezpłatna – pokrywana przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Kiedy wykonuje się badanie słuchu?

Standardowo badanie słuchu u noworodka wykonywane jest jeszcze w szpitalu, zwykle między 2. a 4. dobą życia. Jeśli dziecko urodziło się poza szpitalem, badanie może być przeprowadzone później, w poradni lub podczas wizyty w ośrodku specjalistycznym.

W przypadku dzieci z grup ryzyka wynikających np. z niedotlenienia w czasie porodu, przedwczesnego urodzenia, wad wrodzonych czy infekcji okołoporodowych, może być konieczne wykonanie badania na drugim poziomie referencyjności, czyli dokładniejszej diagnostyki w ośrodkach audiologicznych lub ośrodkach laryngologiczno-foniatrycznych.

Badanie słuchu u niemowlaka – kiedy je powtórzyć?

Jeśli badanie słuchu u noworodka nie zostało wykonane w szpitalu lub nie dało jednoznacznego wyniku, należy je powtórzyć. Najlepiej zrobić to przed ukończeniem 3. miesiąca życia.

Badanie słuchu u niemowlaka można wykonać w specjalistycznych ośrodkach, a także w niektórych poradniach laryngologicznych. W przypadku potrzeby dalszej diagnostyki wykonuje się badanie ABR (słuchowe potencjały wywołane pnia mózgu) lub testy impedancyjne.

Badanie słuchu u noworodka nie wyszło

Zdarza się, że przesiewowe badanie słuchu u noworodka przynosi wynik negatywny lub niejednoznaczny. Nie oznacza to automatycznie trwałej wady słuchu. Przyczyną może być:

• obecność mazi płodowej lub wód płodowych w przewodzie słuchowym,
• niewykształcenie się odpowiedzi ślimaka z powodu wcześniactwa,
• niedotlenienie w czasie porodu,
• hałas w otoczeniu podczas badania.

W takiej sytuacji dziecko kierowane jest na dalszą diagnostykę, zwykle w terminie 2–4 tygodni. Wczesne potwierdzenie lub wykluczenie wad słuchu pozwala zapobiec dalszym komplikacjom, takim jak zaburzenia rozwoju mowy.

Dlaczego wczesne wykrycie jest tak ważne?

Wczesne wykrycie niedosłuchu ma kluczowe znaczenie. Im wcześniej dziecko zostanie objęte leczeniem lub rehabilitacją, tym większe szanse na jego prawidłowy rozwój. Wczesna interwencja może obejmować:

• dobór aparatów słuchowych,
• implantację ślimakową,
• terapię logopedyczną i surdopedagogiczną.

Dzieci z rozpoznanym niedosłuchem do 6. miesiąca życia mają szansę na rozwój mowy zbliżony do rówieśników z prawidłowym słuchem.

Kto powinien szczególnie uważać?

Do grupy ryzyka niedosłuchu u dzieci zalicza się m.in.:

• wcześniaki (urodzone przed 32. tygodniem),
• dzieci z niską masą urodzeniową,
• dzieci z wrodzonymi wadami twarzoczaszki,
• dzieci z historią niedosłuchu w rodzinie,
• dzieci narażone na ototoksyczne leki w okresie prenatalnym.

W takich przypadkach wskazane jest przeprowadzenie badań na drugim lub nawet trzecim poziomie referencyjności.

Co zawiera wynik badania i jak go interpretować?

Wynik wpisywany jest do książeczki zdrowia dziecka. Może mieć formę:

• „test zaliczony” – co oznacza, że słuch funkcjonuje prawidłowo,
• „test niezaliczony” – konieczne powtórzenie badania,
• „wynik niejednoznaczny” – skierowanie do dalszej diagnostyki.

Zgodnie z zaleceniami, wszystkie dzieci powinny mieć wykonane przesiewowe badania słuchu u noworodków w pierwszych dniach życia, a w razie potrzeby – poddane dalszym testom do 3. miesiąca i ewentualnej terapii przed ukończeniem 6. miesiąca życia.

Jak długo trwa badanie słuchu u noworodka?

Rodzice często pytają: jak długo trwa badanie? Standardowe przesiewowe badanie otoemisji trwa około 5 minut. Dziecko powinno być spokojne, najlepiej śpiące – dlatego badanie często wykonuje się po karmieniu.

W przypadku dodatkowych badań, takich jak ABR, procedura może potrwać od 20 do 60 minut.

Gdzie można wykonać badanie słuchu?

Jeśli badanie nie zostało wykonane w szpitalu lub wymaga powtórzenia, można je przeprowadzić:

• w poradniach audiologicznych,
• w poradniach laryngologicznych,
• w specjalistycznych ośrodkach słuchu (często w ramach programu NFZ),
• prywatnie – jako wyrób medyczny oferowany przez certyfikowane placówki (szukaj placówek z niebieskim certyfikatem Programu Przesiewowych Badań Słuchu).

Warto zapytać lekarza rodzinnego lub pediatrę o preferencje dotyczące miejsca i terminu przeprowadzenia badania.

Co daje powszechny program przesiewowy?

Program powszechnych przesiewowych badań słuchu obejmuje dziś niemal wszystkie noworodki w Polsce. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie nawet niewielkich problemów ze słuchem u dzieci, które działają prawidłowo w innych obszarach rozwoju.

Wprowadzenie badań jako standardowej procedury przyczyniło się do radykalnego zmniejszenia liczby dzieci z niezdiagnozowanym niedosłuchem w pierwszych latach życia.

Badanie słuchu u noworodka i niemowlaka to jeden z najważniejszych etapów badań przesiewowych słuchu. Dzięki prostemu, szybkiemu i bezbolesnemu testowi możliwe jest wczesne rozpoznanie zaburzeń słuchu i wdrożenie odpowiedniej terapii. Zła wiadomość w wynikach nie musi oznaczać najgorszego – często wystarczy powtórzyć test lub wykonać bardziej szczegółowe badanie, by rozwiać wątpliwości.

Pamiętaj: każde dziecko zasługuje na dobry start – również ten, który zaczyna się od dobrego słuchu.